Od 1 lipca 2024 roku wprowadzane w Polsce do obrotu pojemniki plastikowe na napoje o pojemności do 3 litrów, będą musiały podczas użytkowania posiadać przytwierdzone zakrętki i wieczka. Jednak zgodnie z wytycznymi do dyrektywy SUP istnieją wyjątki od stosowania powyższego obowiązku.
Jak wynika z art. 14b ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 877):
Wprowadzający produkty w jednorazowych opakowaniach na napoje będących pojemnikami z tworzyw sztucznych o pojemności do trzech litrów może wprowadzać do obrotu napoje w tych pojemnikach, jeżeli zakrętki i wieczka tych pojemników wykonane z tworzyw sztucznych pozostają przymocowane do nich podczas etapu zamierzonego użytkowania produktu1.
Powyższy obowiązek to efekt transponowania do polskiego prawa przepisów tzw. dyrektywy SUP (Single-Use Plastics), która została przyjęta w maju 2019 roku2. Głównym celem dokumentu jest ograniczenie stosowania plastikowych produktów jednorazowego użytku.
Wśród szeregu wymogów, jakie państwom członkowskim UE narzuca dyrektywa SUP, znalazł się zapis dotyczący obowiązku przymocowania zakrętek i wieczek do plastikowych pojemników na napoje jednorazowego użytku o pojemności do trzech litrów.
Pojemniki na napoje do 3 litrów
Według dyrektywy SUP pojemniki na napoje o pojemności do 3 litrów objęte powyższym obowiązkiem to:
Pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, oraz wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, ale nie:
a) szklane lub metalowe pojemniki na napoje, których zakrętki i wieczka wykonane są z tworzyw sztucznych;
b) pojemniki na napoje przeznaczone i wykorzystywane do mającej płynną postać żywności specjalnego przeznaczenia medycznego3.
Plastik w morzach i oceanach
Uzasadnieniem tego wymogu jest skala zanieczyszczenia środowiska naturalnego odpadami z plastiku, a szczególnie tymi, które powstają z produktów wykorzystywanych jednokrotnie.
Najbardziej widoczne skutki pozbywania się zużytych produktów z tworzyw sztucznych można zaobserwować na wybrzeżach mórz i oceanów. Według niektórych ocen do roku 2050 w oceanach będzie zalegać wagowo więcej plastiku niż ryb. Wśród odpadów morskich artykuły plastikowe po produktach jednorazowego użytku stanowią aż 49%4.
Jak wykazują badania spośród powyższych odpadów można wyodrębnić 10 grup, które najczęściej znajdowane są na brzegu mórz. Niestety na pierwszym miejscu listy znajdują się plastikowe nakrętki i pokrywki. Dalej spacerując po plaży możemy natknąć się na plastikowe:
- butelki na napoje,
- niedopałki papierosów,
- patyczki kosmetyczne,
- opakowania (np. po chipsach),
- artykuły higieniczne (podpaski, tampony),
- sztućce, słomki,
- plastikowe torby,
- kubki na napoje,
- balony i patyczki do balonów,
- pojemniki na żywność (typu fast-food)5.
Kiedy nie trzeba przytwierdzać zakrętek i wieczek?
Wprawdzie obowiązek przytwierdzania plastikowych zakrętek i wieczek do jednorazowych pojemników plastikowych na napoje o pojemności do 3 litrów wchodzi w życie w Polsce od 1 lipca 2024 roku, warto wiedzieć o wyjątkach od stosowania powyższego nakazu.
- POJEMNOŚĆ
Biorąc pod uwagę pojemność produktów objętych zakresem omawianych obowiązków, plastikowe zakrętki i wieczka nie muszą być trwale przytwierdzone do pojemników i butelek na napoje o pojemności powyżej 3 litrów.
- ZAWARTOŚĆ
Zakresem prezentowanych obowiązków objęte są pojemniki i butelki jednorazowego użytku wykonane z tworzyw sztucznych, służące do przechowywania napojów. Pojemniki takie są sprzedawane oraz wykorzystywane w przypadku produktów w formie płynnej, które konsumuje się, pijąc. Przykładami napojów są m.in. woda, mleko, piwo, soki i nektary, napoje orzeźwiające.
Stąd nakazem przytwierdzania plastikowych zakrętek i wieczek, nie będą objęte pojemniki na zupy, jogurty (o ile nie są pitne) oraz musy owocowe, gdyż ich zawartość nie jest klasyfikowana jako napoje. Produktów tych nie spożywa się poprzez wypicie, lecz zazwyczaj przy pomocy sztućców.
Ponadto wyjątkiem od omawianych przepisów będą pojemniki na produkty, które wprawdzie nadają się do picia, lecz nie spożywa się ich bezpośrednio z pojemnika lub wymagają one dalszego rozcieńczenia. Takimi produktami są m.in.: ocet, sos sojowy, soki cytrynowe, oleje jadalne, likiery, koncentraty).
Więcej informacji dotyczących powyższych wyłączeń można odnaleźć w dokumencie KE:
Amalia Gajec (edukacja@biosystem.pl)
—
1Ustawa z dnia 9 maja 2023 r. „o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw”, Dz.U. 2023, poz. 877.
2Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (SUP), https://www.gov.pl/web/klimat/produkty-jednorazowego-uzytku-z-tworzyw-sztucznych-sup (dostęp: 16.05.2024 r.).
3Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszania wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.
4Plastik w oceanach: fakty, skutki oraz nowe przepisy UE, https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20181005STO15110/plastik-w-oceanach-fakty-skutki-oraz-nowe-przepisy-ue (dostęp: 16.05.2024 r.)
5Jw.
Dodatkowe źródło informacji:
1. Jóźwiak Z., Wąsate nakrętki mogą zablokować charytatywne zbiórki, ale zakazu zbierania nie ma, https://www.prawo.pl/biznes/charytatywne-zbieranie-nakretek-a-zmiana-przepisow,526103.html (dostęp: 16.05.2024 r.)