Postępy UE w cyrkularnym obiegu tworzyw sztucznych
Obecne wzorce produkcji i konsumpcji tworzyw sztucznych w Europie nadal nie są zrównoważone. Europejska Agencja Środowiska (EEA) wprowadziła nowe narzędzie monitorowania postępów UE w zakresie zwiększania cyrkularności tworzyw sztucznych w Europie. Dane dotyczące produktów z plastiku mają być aktualizowane co roku.
Jak wynika z przedłożonego w czerwcu br briefingu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) obecne wzorce produkcji i konsumpcji tworzyw sztucznych wciąż są niezrównoważone i wymagają podjęcia działań ograniczających ilość odpadów, zanieczyszczeń, zmian klimatu i innych negatywnych skutków wynikających z użytkowania plastiku.
Aby śledzić postępy w zakresie zwiększania cyrkularności tworzyw sztucznych w UE, powstało nowe narzędzie do monitorowania wzorców produkcji i konsumpcji plastiku, będące jednym z modułów tematycznych Laboratorium Circularity Metrics Lab EEA.
Kluczowe spostrzeżenia dotyczące tworzyw sztucznych
POZIOMY PRODUKCJI I KONSUMPCJI
- Globalna produkcja i konsumpcja tworzyw sztucznych w ciągu ostatnich dwóch dekad podwoiła się. Szacuje się, że do roku 2060 powyższe dane będą trzykrotnie większe (OECD, 2022 r.).
- W 2020 roku ponad połowę tworzyw sztucznych zużyła branża budowlana oraz opakowania. W dalszej kolejności plastik wykorzystywany jest w branży motoryzacyjnej, do produkcji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, artykułów gospodarstwa domowego, rekreacyjnego i sportowego, w rolnictwie oraz branży odzieżowej.
- Tworzywa sztuczne wytwarzane z alternatywnych do paliw kopalnych surowców nadal stanowią niszową część produkcji i konsumpcji (około 0,5%). Tworzywa sztuczne pochodzenia biologicznego najczęściej wytwarzane są z takich surowców jak: trzcina cukrowa, drewno lub odpady organiczne.
WPŁYW NA ŚRODOWISKO NATURALNE I ZMIANY KLIMATU
- Znaczącą część śmieci znajdowanych na plażach i w środowisku wodnym stanowią tworzywa sztuczne. Do morza plastik jest wyrzucany bezpośrednio lub dociera do niego poprzez rzeki, zaśmiecone plaże lub porywy wiatru.
- Rosnącym problemem dla środowiska są mikroplastiki, czyli kawałki plastiku o rozmiarach mniejszych niż 5 mm. Odpady te są znajdowane niemal wszędzie – od szczytów górskich, w powietrzu, na dnie oceanów, a także w ciele człowieka.
Niestety mikroplastiki są bardzo trwałe, trudne do usunięcia i mobilne. Ich źródłem mogą być produkty, do których celowo dodaje się mikroplastiki (np. kosmetyki) lub które wytwarzają mikroplastik w sposób niezamierzony. Do tych ostatnich należą takie produkty jak:
- farby (mikroplastik uwalniany jest podczas nakładania lub usuwania farb),
- opony (mikroplastiki uwalniają się wskutek tarcia opon o nawierzchnię dróg, jest to największe źródło tego rodzaju zanieczyszczeń),
- pellet (granulki plastiku wykorzystywane do wytwarzania produktów z tworzyw sztucznych),
- tekstylia (około 60% tekstyliów jest wykonanych z tworzyw sztucznych, mikroplastiki uwalniane są podczas produkcji, użytkowania, prania, suszenia czy przetwarzania tego rodzaju odpadów).
- Ponad 99% tworzyw sztucznych produkowanych jest z paliw kopalnych. Niestety produkty te w całym cyklu życia odpowiedzialne są za znaczne emisje gazów cieplarnianych. W związku z prognozowanym wzrostem produkcji tworzyw sztucznych, w kolejnych latach emisje gazów cieplarnianych z ich udziałem będą również rosły.
Wnioski z monitorowania postępów w zakresie cyrkularności tworzyw sztucznych
- Od roku 1996 w UE nastąpił sześciokrotny wzrost zdolności recyklingu mechanicznego odpadów z tworzyw sztucznych.
- Od 2016 roku znacznie spadł eksport odpadów z tworzyw sztucznych z UE. Z jednej strony jest to efekt zakazu importu odpadów w Chinach (2018 r.), z drugiej przepisy UE w sprawie przemieszczania odpadów, zakazują wszelkiego wywozu odpadów z plastiku do krajów spoza OECD.
- Odpadów z tworzyw sztucznych nie wystarczy zbierać selektywnie. Przetworzony surowiec musi znaleźć zastosowanie w nowych produktach. W 2020 roku zużycie materiałów pochodzących z recyklingu tworzyw sztucznych wynosiło 8,1%.
- Rosnąca produkcja i konsumpcja tworzyw sztucznych sprawia, że jednym z kluczowych priorytetów polityki UE jest zapewnienie cyrkularności tego rodzaju materiałów. Aby jednak tego dokonać konieczne jest zaangażowanie wszystkich uczestników cyklu życia tworzyw sztucznych – począwszy od przemysłu, poprzez organizacje pozarządowe, środowisko naukowe, jak również konsumentów.
Amalia Gajec
Źródło:
- New EEA monitoring tool reviews progress on plastics circularity in Europe, https://www.eea.europa.eu/en/newsroom/news/new-eea-monitoring-tool-on-plastics-circularity (dostęp: 22.09.2024 r.)
- The role of plastics in Europe’s circular economy, https://www.eea.europa.eu/publications/the-role-of-plastics-in-europe/the-role-of-plastics-in (dostęp: 22.08.2024 r.)